Trądzik różowaty

Trądzik różowaty, rosacea
Potocznie używana nazwa „trądzik różowaty”, nie jest prawidłowa, bowiem choroba nie ma nic wspólnego z trądzikiem młodzieńczym. Podstawowa różnica to brak zaskórniaków, rumień i obecność trwale rozszerzonych naczynek krwionośnych. Łacińskie określenie „rosacea”, zadomawia się u nas opornie i nie doczekało się polskiego odpowiednika.
Często we wczesnym okresie rosacea uważana jest za problem kosmetyczny, ale jest to wykazująca skłonność do nawrotów przewlekła choroba, często oporna na leczenie ogólne i miejscowe. Występuje u ok. 1% osób w wieku średnim (25-35 i 45-55 r.ż.), częściej u kobiet – nasila się w okresie miesiączki. U mężczyzn ma cięższy przebieg. Rosacea może ustąpić samoistnie, ale także nawracać i zaostrzać się z bliżej nieokreślonych powodów.
Zmiany skórne występują w okolicach łojotokowych czoła, nosa, fałdów nosowo-policzkowych i podbródka. Towarzyszą im objawy oczne (zapalenie spojówek, brzegów powiek, a rzadziej zapalenie tęczówki i rogówki.
Lekarz decyduje o rodzaju leczenia. Ważne jest przestrzeganie zaleceń dietetycznych, pielęgnacyjnych i zabiegowych oraz odpowiedni tryb życia.
O rozwoju rosacea może świadczyć utrzymujące się coraz dłużej, bez jasnej przyczyny, zaczerwienienie brody, nosa, policzków i czoła. U kobiet może to być nasilanie się rumienia zależnie od faz cyklu miesiączkowego. Ważną wskazówką jest występowanie rosacea w rodzinie. W przebiegu choroby wyróżniamy trzy okresy rumieniowy, grudkowo-krostkowy, guzowatoś nosa.
Przyczyny rozwoju rosacea są często bardzo złożone i mogą wynikać z zaburzeń ze strony naczynio-rucvhowej, przewodu pokarmowego, zakażeń drobnoustrojami, czynników hormonalnych, alergenów i innych.
Leczenie trwa wiele miesięcy a nawet lat. Ze względu na złożone przyczyny choroby musi być ono skojarzone i uwzględniające stan kliniczny, okres rosacea oraz wyniki badań. Należy wykluczyć istnienie ognisk zapalnych (np. zęby, zatoki). Kontroluje się pracę układu hormonalnego i ewentualnie prowadzi leczenie wielospecjalistyczne. Tylko współpraca lekarza, kosmetyczki i chorego daje gwarancję wyleczenia i uniknięcia powikłań.
Stosuje się leki doustne i miejscowe, zaleca się odpowiednie zabiegi w gabinecie lekarskim i kosmetycznym, dobiera się kosmetyki do pielęgnacji domowej i udziela odpowiednich wskazówek.
W celiu zapobiegania powstaniu rosacea lub jego nawrotów nie należy palić tytoniu, dopuszczać do zaparć, korzystać z długich kąpieli w gorącej wodzie i z sauny. Nie powinno się intensywnie opalać. Do rozwoju rosacea mogą się przyczynić: intensywny makijaż, kosmetyki zawierające alkohol, perfumowane mydła, twarda, chlorowana woda. Podobnie jest z niewłaściwą dietą (gorące i ostre potrawy, sery żółte i pleśniowe, alkohol, kawa, herbata, alergie pokarmowe).
Zmiany mogą się nasilać w wyniku zdenerwowania, gwałtownego wysiłku fizycznego, zmian temperatury otoczenia, przyjmowanie leków obniżających ciśnienie krwi oraz podczas miesiączki i menopauzy.

Okresy rosacea
- Okres rumieniowy
Okres rumieniowy charakteryzuje się zaczerwienieniem skóry twarzy wywołanym przejściowym rozszerzeniem powierzchownych naczyń, zmiennym przekrwieniem oraz obecnością teleangiektazji. W części przypadków choroba może zatrzymać się na tym etapie.

- Okres grudkowo-krostkowy
Obok objawów towarzyszących okresowi rumieniowemu pojawiają się okołomieszkowe wykwity ropne, które przypominają nieco trądzik pospolity, ale na skórze nie występują zaskórniki.

Guzowatość nosa Rzadko i głównie u mężczyzn dochodzi do przerostu gruczołów łojowych, tkanki łącznej i naczyń skóry nosa. Może on być zniekształcony wskutek obecności miękkich lub twardych guzowatych tworów. Skóra jest tłusta i błyszcząca, ujścia gruczołów łojowych bardzo poszerzone. Mogą przeświecać poszerzone naczynia włosowate. Guzowatość nosa może być jedynym objawem rosacea. Leczy się ją chirurgicznie.

Przyczyny
- Zaburzenia naczyniowo-ruchowe
Do zaburzeń naczyniowo-ruchowych należy zaliczyć rozszerzenia powierzchniowych naczyń włosowatych (couperose) oraz trwały rumień (erythrosis). Zmiany mogą być powstawać na tle wegetatywnym lub psychogennym
- Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
Wśród zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego najczęściej wymienia się nadkwaśność soku żołądkowego wywoływaną przez Helicobacter pylori. Podłożem zaburzeń mogą być także niedokwaśność oraz stany zapalne pęcherzyka żółciowego.
Zmiany skórne ulegają zaostrzeniu po spożyciu gorących i pikantnych potraw, piciu kawy, alkoholu i paleniu tytoniu. Niektórzy łączą rosacea z występowaniem alergii pokarmowych.
- Zakażenie drobnoustrojami
Łój skórny jest dobrym podłożem dla rozwoju bakterii i droższy.Gromadzenie się łoju w obrębie mikrozaskórnika sprzyja namnożeniu się bakterii, które przy pomocy lipazy rozkładają tłuszcze do wolnych kwasów tłuszczowych. Treść wydzielnicza gruczołów łojowych staje się substancją drażniącą dla naskórka. Prowadzi to do gromadzenia się czynników chemotaktycznych dla granulocytów, które migrują przez ścieńczałą ścianę gruczołu do jego wnętrza i niszczą bakterie. Wydzielają przy tym enzymy trawiące ścianki gruczołu, co powoduje wylanie się jego zawartości do otaczającej skóry właściwej. W konsekwencji dochodzi do nasilenia stanu zapalnego – pojawiają się grudki i krostki.
Przyczyna długotrwałych niepowodzeń terapeutycznych może być roztocze zwane nużeńcem często stwierdzane u chorych z rosacea ((Nużenica)): U zwierząt domowych takich jak: psy, koty, króliki, owce, kozy czy krowy nużeńce wywołują częste zmiany zapalne skóry, które są połączone z rozległym wyłysieniem. Zwierzęta te, a zwłaszcza młode psy mogą być źródłem zakażenia dla ludzi.
Zmiany skórne w nużenicy zlokalizowane są na skórze twarzy, czole, nosie, powiekach i brodzie. Rzadziej pojawiają się na szyi i klatce piersiowej. Największa ilość nużeńców może występować u chorych na rosacea o typie grudkowo – krostkowym.
- Czynniki hormonalne
Rosacea najczęściej lokalizuje się na skórze twarzy w miejscach o zwiększonej ilości gruczołów łojowych, które są pobudzone przez androgeny. Nadmiar endo- lub egzogennych androgenów u osób wrażliwych, szczególnie u kobiet może spowodować rozwój zmian skórnych.
- Czynników klimatyczne
Czynnikami predysponującymi do rosacea są silny wiatr oraz niska lub wysoka temperatura powietrza, które powodują gromadzenie się pozanaczyniowego płynu w powierzchniowej części skóry właściwej. Gorący klimat i nadwrażliwość na promienie słoneczne powoduje zwyrodnienie tkanki sprężystej.
- Alergeny pokarmowe i wziewne
U chorych na rosacea obserwuje się nadwrażliwość na szereg alergenów pokarmowych: mięso wędzone, mięso sarny i drób, pomidory, groch, fasolę, soję, cytryny, truskawki, mandarynki; pieprz czarny, imbir, muszkat, słodką paprykę. Najczęstszymi alergenami są kakao, piwo, herbata, jogurt i czerwone wino. Nie zaobserwowano nadwrażliwości na białko i żółtko jaj. Prawie wszyscy pacjenci z nadwrażliwością na alergeny pokarmowe skarżą się na bóle w podbrzuszu, zaburzenia w oddawaniu stolca i nasilenie zmian skórnych. Z alergenów wziewnych należy wymienić kurz domowy i roztocza.
- Czynniki psychiczne
Przy omawianiu wielu dermatoz coraz częściej podkreślana jest rola czynników psychicznych, które dały podstawę do wyodrębnienia się psychodermatologii oraz szerszych badań psychologicznych.
- Ponadto istotne są czynniki genetyczne, skład lipidów powierzchni skóry oraz niedobór ryboflawiny i cynku

Leczenie

Leczenie doustne i miejscowe
Wśród leków doustnych stosuje się antybiotyki, Isotretion (kwas 13-cis retinowy), Metronidazol (MTL), Dapson i zawiązki cynku. Leczy się współistniejące zakażenie wywołane przez Helicobacter pylori. Stosuje się leki odkażające, przeciwpasożytnicze, przeciwzapalne i przeciwłojotokowe. Ponadto wprowadza się terapię hormonalną. Wśród środków wspomagających stosuje się retinoidy, witaminy i flawonoidy. Miejscowo stosuje się erytromycynę, klindamycynę (1% roztwór) (Dalacin T, Cleocin T), tetracyklinę (Acnetetr, Topicycline), nadtlenek benzoilu, Tretinoin (kwas trans-retinowy), Metronidazol oraz recepturowe papki i pasty.

Zabiegi w gabinecie lekarskim kosmetycznym
Kiedy lekarz uzna, że stan kliniczny jest stabilny można zamknąć laserem popękane naczynka (więcej – poznaj lasery, zastosowanie, roseacea). Pewne zalecenia z okresu leczenia powinno się przyjąć na stałe z uwagi na możliwość nawrotu choroby. Dotyczy to rozsądnej diety, rezygnacji z używek, unikania słońca i starannego dobierania kosmetyków. W gabinecie kosmetycznym wykonuje się przede wszystkim zabiegi łagodzące, uspokajające skórę, pielęgnacyjne i łagodnie gimnastykujące naczynia krwionośne.
Do najbardziej skutecznych działań należy jontoforeza a w pierwszym etapie choroby naświetlanie lampą Solux . Wiele zabiegów kosmetycznych jest niewskazanych.
W przypadku guzowatości nosa w celu usunięcia rozrośniętych tkanek można zastosować laser CO2, elektrokoagulację lub zabieg chirurgiczny. (Jonoforeza i Solux)
Zastosowanie jontoforezy z wykorzystaniem witaminy C lub wody wapiennej rozjaśni i uspokoi skórę (ale kilka godzin po zabiegu skóra może być podrażniona). Jontoforezę należy wykona Nie wolno stosować maseczek termicznych oraz ziołowych oraz wykonywać tradycyjnego masażu, (powoduje zbyt silne przekrwienie tkanek). Dopuszcza się drenaż limfatyczny lub łagodny masaż relaksujący. Wskazana jest seria 10-12 zabiegów.
Solux emituje niebieskie światło. Zabiegi zaleca się niezależnie od pory roku.

Niewskazane zabiegi kosmetyczne
Nie wolno stosować maseczek termicznych oraz ziołowych oraz wykonywać tradycyjnego masażu, (powoduje zbyt silne przekrwienie tkanek). Dopuszcza się drenaż limfatyczny lub łagodny masaż relaksujący.

Wybór kosmetyków
W rosacea skóra jest bardzo wrażliwa. Należy stosować kremy z filtrami przeciwsłonecznymi. Kosmetyki trzeba dobierać ostrożnie, najlepiej nie perfumowane i z prostym składem oraz wykonywać próbę uczuleniową (jest ujemna jeżeli posmarowana za uchem skóra nie zaczerwieni się w ciągu 24 h).
Kosmetyki należy nakładać delikatnie i nie wcierać. Jeżeli nastąpi pogorszenie trzeba je natychmiast odstawić i zraszać skórę wodą termalną. Uczucie ściągania i suchości skóry łagodzi olejek ze słodkich migdałów.
Najlepiej nie stosować kosmetyków kolorowych, ale jeżeli musimy wykonać makijaż rumień i teleangiektazje skutecznie zatuszuje zielony puder lub łagodny podkład oraz korektor.

Postępowanie w domu
Należy stosować lekkostrawną, bogatą w warzywa i owoce dietę z dużą zawartością witaminy C i cynku (pestki dyni i słonecznika, fasola). Napoje powinny być bezalkoholowe i bezkofeinowe o umiarkowanej temperaturze. (niewielka ilość alkoholu może zniweczyć skutki wielomiesięcznej terapii). W pomieszczeniach, w których się przebywa powietrze nie może być suche, warto też zraszać skórę wodą termalną w spray’u.
Nie wolno wyciskać zmian ropnych, samowolnie stosować maści sterydowych. Mężczyźni nie powinni golić się żyletką i używać płynów po goleniu.